Baza wiedzy > Zasady etykietowania
Jeśli chcemy podejmować dobre decyzje, dotyczące wyboru odpowiedniej karmy dla psa lub kota, to umiejętność właściwego czytania etykiet karm gotowych i uzyskiwania z nich istotnych informacji jest niezmiernie ważna. Tylko obiektywna interpretacja treści umieszczonych przez producenta na etykiecie umożliwia rzetelne porównanie wartości odżywczych różnych karm. Z tego powodu ważne jest, aby wiedzieć, co oznaczają poszczególne określenia umieszczone na opakowaniach. Czytając etykiety karm gotowych możemy zdobyć informacje na temat gatunku zwierząt, dla których są przeznaczone, ich wieku, stanu fizjologicznego, a także instrukcji podawania danego produktu. Istotnych danych dostarczają również skład surowcowy i analiza chemiczna karmy, dzięki którym możliwe jest określenie jej wartości odżywczej. Dodatkowo znajomość znaczenia deklaracji, mogących znaleźć się na etykiecie karmy, pozwala na jak najlepsze dopasowanie pokarmu do potrzeb czworonoga. Konieczne jest jednak czytanie tych informacji w kontekście aktualnej wiedzy na temat żywienia zwierząt i technologii produkcji karm oraz obowiązujących regulacji pomagających ujednolicić zapis u różnych producentów.
Wielu opiekunów psów i kotów interesuje się tematem właściwego żywienia zwierząt. Z tego powodu pełnoporcjowe karmy gotowe (kompletne i zbilansowane) cieszą się coraz większym powodzeniem. Każda karma gotowa jest opisana za pomocą specyficznych określeń zawartych na etykiecie umieszczonej na opakowaniu karmy. To właśnie etykieta jest źródłem obiektywnych i wiarygodnych informacji. Jednak, aby je prawidłowo odczytać, trzeba poznać zasady rządzące etykietowaniem karm gotowych oraz czytać te informacje, odnosząc się do wiedzy na temat żywienia i technologii produkcji karm dla zwierząt. Warto się tego nauczyć, gdyż etykieta jest narzędziem pozwalającym na obiektywną ocenę karm. W Europie sposób opisywania karm dla zwierząt jest ściśle regulowany prawem. Istnieje wiele wymagań, które etykieta karmy musi spełniać, aby produkt mógł znaleźć się w sklepie. Źródłem informacji na temat właściwego etykietowania karm dla psów i kotów jest między innymi dokument Europejskiej Federacji Przemysłu Żywieniowego Zwierząt Domowych (FEDIAF) pt.: „Kodeks dobrej praktyki znakowania karmy dla zwierząt”, który określa, jakie informacje muszą lub mogą być umieszczone na opakowaniach produktów i co one oznaczają, podając jednocześnie odnośniki do obowiązującego prawa europejskiego. Zatem, w jaki sposób należy czytać etykiety i czego możemy się z nich dowiedzieć?
Na każdej etykiecie umieszczone muszą być podstawowe dane na temat karmy takie jak gatunek zwierząt i ewentualnie etap życia (np. dla szczeniąt, kociąt, dorosłych lub starszych osobników), dla którego dany produkt jest przeznaczony. Bardzo ważną informacją jest określenie, z jakim rodzajem karmy mamy do czynienia. Wśród karm gotowych wyróżnia się karmy pełnoporcjowe oraz uzupełniające. Pełnoporcjowe karmy gotowe stanowią kompletny i zbilansowany pokarm, dostarczający wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach w porcji dziennej dostosowanej indywidualnie do osobnika. Z tego względu karmy pełnoporcjowe mogą być podawane zwierzęciu każdego dnia, jako wyłączne źródło substancji pokarmowych. Należy podkreślić, że deklaracja pełnoporcjowości na etykiecie karmy gotowej jest niezwykle ważna, gdyż stanowi deklarację producenta o przestrzeganiu norm żywieniowych np. norm żywieniowych FEDIAF na terenie UE. Z kolei karmy uzupełniające ze względu na swój skład nie są kompletne i nie mogą stanowić jedynego źródła substancji odżywczych. Na etykiecie karmy gotowej znajdziemy także instrukcję stosowania produktu, która informuje, ile razy dziennie i jakie orientacyjne ilości pożywienia należy podawać psu lub kotu o danej masie ciała (ewentualnie w danym wieku).
Na każdej etykiecie powinna znaleźć się informacja dotycząca składu pokarmu. Występuje ona w formie listy składników karmy. Są one podane w porządku malejącym pod względem masy. Oznacza to, że pierwszy występuje składnik, którego w recepturze użyto najwięcej, a kolejne są te, których użyto mniej. Skład karmy najłatwiej jest sobie wyobrazić, jako przepis, według którego przygotowana zostaje karma. Producenci, wymieniając składniki, mogą posługiwać się tzw. kategoriami (np. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego, zboża, oleje i tłuszcze itp.) lub nazwami poszczególnych surowców (np. mączka drobiowa, kurczak, łosoś, ryż, pszenica itd.) Bardzo istotna jest świadomość, że dłuższa lista składu nie zawsze odzwierciedla bogatszą zawartość, a jest jedynie inną formą opisu. Pod pozycją „mięso i produkty pochodzenia
RECEPTURA KARMY SUCHEJ PRZEDSTAWIONA W POSTACI KATEGORII I NAZW SUROWCÓW
zwierzęcego” mogą przecież zawierać się różne surowce (patrz ramka). Konieczne jest także zrozumienie, że sam skład nie daje pełnego obrazu wartości odżywczych karmy. Dlatego bardzo ważną informacją zawartą na etykiecie jest analiza chemiczna karmy, wyrażająca procentową zawartością podstawowych substancji odżywczych i/lub grup analitycznych. Obowiązkowe informacje muszą zawierać procentową ilość białka, tłuszczu, włókna surowego, popiołu (w praktyce odzwierciedla ilość substancji mineralnych, gdyż opisuje to, co zostałoby z karmy po jej spaleniu) oraz wody (o ile jej zawartość przekracza 14%- co dotyczy karm mokrych). Analizując te wartości w różnych produktach warto zwrócić uwagę na wilgotność oraz kaloryczność danej karmy (nie jest to wartość obowiązkowa na etykiecie), aby określić ilość poszczególnych składników w przeliczeniu na suchą masę produktu (masa karmy po odjęciu wody) lub na energię pokarmową (np. w przeliczeniu na 1000 kcal). Tylko w ten sposób możliwe jest obiektywne porównanie zawartości procentowej substancji odżywczych. Dla przykładu 28% zawartości białka w karmie suchej dla psa oznacza około 31% białka w suchej masie, a 8,5% zawartość białka w karmie mokrej oznacza 42,5% tego składnika w suchej masie (patrz rycina 1).
Wielu ważnych informacji dostarczają nam również tzw. deklaracje (inaczej oświadczenia) znajdujące się na etykiecie produktu. Najwięcej nieporozumień wynika z interpretacji oświadczeń, dotyczących zawartości tzw. komponentów głównych, czyli np. mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego. Sprawa jest jednak bardzo prosta. Producenci mogą deklarować ich zawartość w karmie za pomocą ustalonych sformułowań, które wiążą się z konkretną wartością procentową. Dla przykładu określenie „z” np. „z kurczakiem” oznacza, że w karmie zawarte jest co najmniej 4% kurczaka, a przez opis „bogata w” np. „bogata w królika” rozumie się zawartość królika na poziomie minimum 14%.. Tego rodzaju deklaracje nie oznaczają całkowitej zawartości mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego w karmie, a odnoszą się jedynie do konkretnego deklarowanego składnika. Bezwzględnie należy podkreślić, że karma z 4% zawartością mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego (niebędącą zbilansowaną karmą wegetariańska dla psów) nie spełniałaby warunku pełnoporcjowości, co oznacza, że zwierzę, dla którego produkt jest przeznaczony, nie otrzymywałoby w dziennej porcji wszystkich niezbędnych substancji odżywczych (głównie białka) i energii we właściwych ilościach i proporcjach. Zatem każda karma pełnoporcjowa zawiera znacznie więcej mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego niż deklaracyjny poziom 4%, aby spełniać normy FEDIAF wynikające z wymagań żywieniowych danego gatunku.
Czytanie etykiet karm gotowych to ważna i bardzo przydatna umiejętność dla każdego opiekuna psa lub kota. Pozwala ona na właściwy wybór karmy dla zwierzęcia, oparty na obiektywnych argumentach. Równocześnie umiejętność ta umożliwia uniezależnienie się od krążących (np. w Internecie) opinii, które często nie mają żadnych podstaw naukowych i wynikają jedynie z osobistych przekonań i różnych bezpodstawnych teorii. Dlatego warto nauczyć się właściwie interpretować informacje umieszczone na etykietach karm gotowych i prawidłowo żywić swojego pupila, by jak najdłużej cieszył się zdrowiem i dobrym samopoczuciem.
Tekst został przygotowany przez zespół ekspertów POLKARMA w składzie:
Dr n. wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz
Dr n. wet. Michał Ceregrzyn
Lek. wet. Małgorzata Głowacka
Dr inż. Jacek Wilczak
Mgr inż. Anna Maria Ziembińska
Obecnie POLKARMA jest głównym stowarzyszeniem producentów z branży gotowej karmy dla zwierząt domowych, które zrzesza reprezentantów wiodących firm pod względem skali produkcji pokrywającej ponad połowę rynku karm gotowych dla zwierząt domowych w Polsce.
