Baza wiedzy > Bezpieczeństwo karm
Karmy gotowe dla psów i kotów mają już ponad 150-cio letnią historię. Ich pojawienie się na rynku jest ściśle związane z urbanizacją życia w Europie i USA, która rozpoczęła się wraz z rewolucją przemysłową. Kategoria karm gotowych jest wynikiem rzeczywistej potrzeby właściwego żywienia psów i kotów, która cały czas rośnie, dając napęd do rozwoju tej gałęzi przemysłu. W toku rozwoju, na przestrzeni lat dominowały różne technologie, zaczynając od pieczonych ciastek, poprzez pokarm w puszkach na ekstrudowanej karmie kończąc. Wraz z postępem wiedzy na temat żywienia, receptury karm ulegały (i ulegają) stałej poprawie tak, aby coraz lepiej i pełniej zaspokajać potrzeby żywieniowe psów i kotów. Dzięki dogłębnej wiedzy naukowej na temat prawidłowego żywienia psów i kotów powstały normy żywieniowe, zawierające informację o tym, co musi zostać dostarczone w pożywieniu tych zwierząt, aby zapewnić im właściwe, kompletne i bezpieczne pożywienie. Rezultatem rozwoju przemysłu karm jest ogromny wybór produktów w najróżniejszych cenach, formatach i oferujący rozwiązania żywieniowe od najprostszych po niezwykle precyzyjnie dopasowane do bardzo specyficznych potrzeb - takich jak karmy lecznicze.
Karmy gotowe dla psów pojawiły się wraz z rewolucją przemysłową w drugiej połowie XIX wieku, a dokładnie w 1860 roku, kiedy to James Spratt wyprodukował pierwsze ciastka dla psów w Wielkiej Brytanii. Dzięki skutecznym zabiegom pomysłodawcy Spratt’s Patent Meat Fibrine Dog Cake, (taką nazwę miał produkt), w ciągu 10 lat karmy zdobyły rynek amerykański. Wczesne początki produkcji karm gotowych dla psów udowadniają, że ta kategoria produktów wyrosła z rzeczywistej potrzeby rynku – właścicieli psów. W czasach drapieżnego kapitalizmu trudno uwierzyć, by coś zrobione właściwie bez żadnego wsparcia, oparte na samym pomyśle, miało szanse powodzenia. Karmy gotowe dla psów to przykład zupełnie nieznanej wcześniej kategorii produktów, które spotkały się z ogromnym zainteresowaniem wśród nabywców i nieprzerwanie od ponad 150 lat ta kategoria rośnie i rozwija się praktycznie na całym globie ziemskim. Pomysł Spratta znalazł wielu naśladowców, którzy koncept gotowej karmy dla psów, a później kotów, wprowadzili na zupełnie nową orbitę.
Niecałe 50 lat po wprowadzeniu produktu Spratta na rynek, inny przedsiębiorca, F. H. Bennett zaproponował nową koncepcję żywienia psów – kompletną karmę. Jego Milk Bones były, jak na ówczesną wiedzę, kompletnym pożywieniem dla psów, które nie wymagało dodawania innych pokarmów. Dzisiaj wiemy, że daleko im było od tego, co dziś rozumiemy, jako kompletną i zbilansowaną karmę dla zwierząt. Pomysł, by karmić psy w stu procentach jedzeniem zrobionym w fabryce znalazł jednak wielu odbiorców, a co za tym idzie producentów. Jednym z przykładów zastosowań kompletnych karm dla psów była wyprawa arktyczna admirała Byrda, na którą zabrano prawie 50 ton ówczesnej karmy PURINA Dog Chow Checkers. Karmy dla psów w postaci wypiekanych ciastek królowały w pierwszych dwudziestu-trzydziestu latach XX wieku, aż do pojawienia się ich „konkurenta” – puszkowanej koniny.
W 1922 roku pojawiła się na rynku pierwsza gotowa karma dla psów w puszkach. Jej producentem byli bracia Chappel w Rockford w stanie Illinois w USA. Była to zwykła puszkowana konina. Uważa się, że sprzedawcy koniny w czasach, kiedy samochody podbijały amerykańskie drogi, szukali sposobu na utylizację mięsa końskiego, którego były ogromny nadmiar. Zaproponowali by karmić tym psy i znów trafili w dziesiątkę, tak jak Spratt czy Bennett. Produkt nazwany został Ken-L-Ration. W latach 30 firma braci Chappel przeżywała trudny okres i w roku 1935 jej brytyjska fabryka została kupiona przez Forresta Marsa, który zaczął sprzedawać na rynku brytyjskim karmy wilgotne dla psów – Chappie, a dla kotów – KIT-E-RATION, które 4 lata później były najlepiej sprzedającymi się karmami dla zwierząt w Wielkiej Brytanii. Karmy w puszkach rozwijały się do II Wojny Światowej, kiedy potrzeby psów okazały się zdecydowanie mniej ważne, a blacha była potrzebna do produkcji broni. Dopiero po wojnie znów można było pomyśleć o tym, jak kompletnie i zdrowo żywić psy i koty.
Trudne czasy po II Wojnie Światowej skłaniały producentów do szukania najróżniejszych rozwiązań taniego i efektywnego przetwarzania surowców dostępnych do produkcji karmy dla psów. Przełomem w historii karm dla psów i kotów stało się wykorzystanie procesu ekstruzji do ich produkcji. W latach 50 naukowcy z Ralston Purina Company wprowadzili proces ekstruzji, dzięki któremu w roku 1957 zmieniono proces produkcji karmy Purina Dog Chow obecnej na rynku od 30 lat w formie tradycyjnie wypiekanej. Dzięki zastosowaniu tego nowatorskiego procesu udało się wyprodukować karmy znacznie taniej niż dotychczas i w znacznie większych ilościach, jednocześnie poprawiając ich parametry strawności oraz bezpieczeństwo przechowywania. W ciągu 5 lat od wprowadzenia innowacji karma Purina Dog Chow była wybierana przez 5 milionów właścicieli psów w USA, stając się najpopularniejszym produktem spośród karm gotowych dla psów. Po początkowym sukcesie pieczonych ciastek w drugiej połowie XX wieku sucha (choć nieco inna od tej wymyślonej przez pionierów produkcji karm) karma wróciła do łask.
Równolegle z rozwojem technologii produkcji karm pojawiły się próby zastosowania odpowiednich receptur karm, które pomogłyby w leczeniu chorób wymagających zmiany diety. I tak w 1948 Mark Morris, lekarz weterynarii, wspólnie z Hill’s Packing Co. rozpoczęli produkcję Raritan Ration B – karmy dla psów z niewydolnością nerek. Otworzyło to niezwykle ważną część rynku karm gotowych – karmy lecznicze.
Wraz z rozwojem przemysłu karm dla zwierząt pojawiła się konieczność zdobycia precyzyjnej wiedzy na temat ich żywienia, a w szczególności zapotrzebowania na niezbędne składniki odżywcze. Przemysł zaczął tworzyć instytuty badawcze, wśród których jednym z pierwszych był ośrodek badawczy w Purina Farms blisko Grey Summit w Missouri wUSA. Innym znanym ośrodkiem badawczym przemysłu karm dla zwierząt jest Waltham Centre for Pet Nutrition w Wielkiej Brytanii. To między innymi dzięki zaangażowaniu przemysłu produkującego karmy w latach 70-tych zdobyto wiedzę na temat zapotrzebowania psów na aminokwasy, a w latach 80-tych ustalono zapotrzebowanie na taurynę u kotów. Wreszcie również opublikowano po raz pierwszy normy żywieniowe dla psów (1974 r.) i kotów (1978 r.) przygotowane przez National Research Council (NRC). Od tego czasu datuje się stały postęp w rozwoju norm żywieniowych, wśród których nie ma niestety jednego, wspólnego ogólnoświatowego opracowania. W Europie, FEDIAF wraz z Naukową Radą Doradczą kontynuuje prace nad aktualizacją norm żywieniowych, które mają dostarczać najlepszej wiedzy do tworzenie kompletnych receptur karm dla psów i kotów. Równolegle, wraz z Komisją Europejską, prowadzone są prace nad prawnymi rozwiązaniami dotyczącymi regulacji składu karm dla zwierząt chorych. Istnieją ogromne szanse, że w najbliższej przyszłości uda się przygotować ogólnoświatowe normy żywieniowe, które będą mogły być wykorzystywane w każdym kraju na całym globie, dzięki temu każdy pies i każdy kot będzie mógł mieć dostęp do optymalnego pożywienia dostarczanego w postaci karmy gotowej.
Tekst został przygotowany przez zespół ekspertów POLKARMA w składzie:
Dr n. wet Sybilla Berwid-Wójtowicz (Nestle Polska)
Dr n. wet. Michał Ceregrzyn (Mars Polska)
Dr Jacek Wilczak (SGGW)
Mgr inż. Anna Maria Ziembińska (Royal Canin)
Obecnie POLKARMA jest głównym stowarzyszeniem producentów z branży gotowej karmy dla zwierząt domowych, które zrzesza reprezentantów wiodących firm pod względem skali produkcji pokrywającej ponad połowę rynku karm gotowych dla zwierząt domowych w Polsce.
