Baza wiedzy > Odpowiedzialna opieka
Bezdomność psów i kotów jest poważnym problemem społecznym, który może być ograniczony poprzez zintegrowane działania na wielu poziomach. W schroniskach w Polsce żyje ponad 125 tysięcy bezpańskich psów i kotów (dane na rok 2016). Pomimo zwiększenia popularyzacji adopcji zwierząt i faktu, że coraz więcej psów i kotów odnajduje nowy dom, liczba zwierząt w schroniskach wciąż wzrasta. Aby skutecznie zapobiegać problemowi bezdomności psów i kotów, niezbędne jest podjęcie wielu różnych działań. Należą do nich: zapobieganie nadmiernemu rozmnażaniu psów i kotów, dzięki sterylizacji i kastracji zwierząt nieprzeznaczonych do hodowli, odpowiedzialny zakup zwierząt z odpowiedniego źródła, popularyzacja adopcji psów i kotów ze schronisk i innych organizacji zajmujących się pomocą bezdomnym zwierzętom oraz powszechne trwałe znakowanie i rejestracja zwierząt.
W polskich schroniskach według danych Najwyższej Izby Kontroli z 2016 roku żyje około 106 tysięcy psów oraz około 24 tysiące kotów. Oznacza to, że od roku 2011 liczba bezpańskich psów wzrosła o ponad 5%, a kotów o ponad 18% [1]. W 2015 roku nowy dom znalazło jedynie co czwarte bezdomne zwierzę, co jest wynikiem lepszym niż w poprzednich latach (w roku 2012 nowych opiekunów znalazło jedynie 13% zwierząt ze schronisk). Pomimo zwiększeniu aktywności na rzecz propagowania adopcji, liczba bezpańskich zwierząt niestety wciąż rośnie. Aby możliwe było polepszenie obecnej sytuacji, niezbędne jest nasilenie działań profilaktycznych, które w perspektywie są w stanie wyeliminować lub zmniejszyć zjawisko bezdomności zwierząt.
Rozwiązanie złożonego problemu bezdomności zwierząt wymaga wielu działań na różnych poziomach. Aktualnie w Polsce funkcjonują programy opieki nad zwierzętami i zapobiegania bezdomności, wynikające z ustawy o ochronie zwierząt. Ich celem jest ograniczenie liczby zwierząt bezdomnych, zapewnienie im opieki, ograniczenie populacji kotów wolnożyjących, a także edukacja mieszkańców w zakresie humanitarnego i odpowiedzialnego traktowania zwierząt. Do przeciwdziałania bezdomności konieczna jest realizacja następujących założeń:
Niezwykle istotną kwestią jest ograniczenie rozmnażania zwierząt. Sterylizacja czy kastracja, czyli usunięcie jajników i macicy u samic lub jąder u samców jest skutecznym, trwałym i bezpiecznym sposobem na zapobieganie niekontrolowanej reprodukcji zwierząt domowych. Ma też znaczenie dla zdrowia i dobrostanu zwierząt. Korzystne efekty sterylizacji to: ochrona przed chorobami układu rozrodczego jak np. zapalenie błony śluzowej macicy (ropomacicze), nowotwory macicy i jajników u samic, nowotwory gruczołu mlekowego, nowotwory jąder i prostaty u samców. Sterylizacja suk dodatkowo eliminuje występowanie rui oraz problemy związane z ciążą urojoną. U samców z kolei może ograniczać zachowania agresywne i terytorialne, zmniejsza też potrzebę poszukiwania samicy, czyli np. ucieczki z domu, co obniża ryzyko zaginięć i wypadków komunikacyjnych. Dodatkowo dzięki zmniejszeniu działania hormonów płciowych, wywołujących napięcia i popędy, których zwierzę nie ma możliwości zrealizować, psy mogą lepiej i zdrowiej funkcjonować, a przede wszystkim cieszyć się lepszym samopoczuciem. Zabiegowi kastracji powinny być poddawane wszystkie zwierzęta, które nie są rasowymi osobnikami hodowlanymi. Powinna to być także standardową procedurą dokonywaną u psów i kotów, które znajdą się pod opieką schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także u wolnożyjących kotów, służącą ograniczeniu ich liczebności.
Kolejnym sposobem na ograniczenie zjawiska bezdomności psów i kotów jest odpowiedzialne kupowanie zwierząt. Jeśli postanowiliśmy, że chcemy do naszego domu przyjąć czworonożnego członka rodziny, powinniśmy się zastanowić, czy zależy nam na psie lub kocie rasowym, czy też rasa naszego pupila nie ma to dla nas znaczenia. W sytuacji, gdy ze względu na cechy wyglądu i charakteru decydujemy się na zwierzę danej rasy, w celu zakupu powinniśmy się udać do hodowli zarejestrowanej w Związku Kynologicznym w Polsce (jest to największa organizacja hodowców psów w Polsce i jedyną należąca do światowej federacji FCI (Federation Cynologique Internationale) lub w jednej z kilku federacji felinologicznych takich jak np. Polska Federacja Felinologiczna „Felis Polonia”, Polski Związek Felinologiczny, Stowarzyszenie Koty Rasowe lub Międzynarodowe Towarzystwo Miłośników Kotów. Jeżeli jednak rasa pupila nie jest dla nas kluczowa dobrym rozwiązaniem jest adopcja zwierzęcia ze schroniska lub za pośrednictwem jednej z fundacji zajmujących się pomocą bezdomnym zwierzętom.
Jeśli zależy nam na posiadaniu psa lub kota, a nie dysponujemy środkami finansowymi na jego zakup z zarejestrowanej hodowli lub po prostu nie zależy nam na zwierzęciu rasowym, dobrym rozwiązaniem jest adopcja ze schroniska lub poprzez zarejestrowane organizacje pomocowe dla bezdomnych zwierząt. Proces adopcyjny przebiega podobnie w większości placówek. W schronisku opiekunowie zwierząt pomagają wybrać najodpowiedniejszego do naszych warunków czworonożnego towarzysza, a kiedy decyzja zostanie podjęta, pozostaje spisanie umowy, w której deklarujemy, że będziemy odpowiedzialnie zajmować się zwierzęciem, wysterylizujemy je, o ile nie zostało wcześniej poddane temu zabiegowi oraz nie sprzedamy go innej osobie. Należy podkreślić, że psy i koty ze schroniska potrafią doskonale zaadoptować się do warunków domowych, żyjąc z innymi ludźmi czy zwierzętami.
Inną kwestią, pozwalającą na ograniczenie liczby zwierząt bezdomnych, jest trwałe znakowanie psów i kotów poprzez umieszczenie pod skórą mikroprocesorów oraz ich zapisywanie w specjalnie do tego przeznaczonych rejestrach elektronicznych. Czip umożliwia odnajdywanie opiekunów psów i kotów poprzez identyfikację zwierzęcia i odczytanie informacji dotyczących właściciela zapisanych w rejestrze zwierząt, co pozwala na szybki powrót do domu. Warto jednak podkreślić, że znakowanie zwierząt, jako narzędzie pomagające w zwalczaniu bezdomności ma dopiero prawdziwy sens, jeśli będzie powszechne i obowiązkowe, a dostęp do danych właściciela zwierzęcia będzie możliwy w jednej ogólnokrajowej bazie danych, do której dostęp będą miały wszystkie uprawnione do tego osoby czy instytucje takie jak schroniska dla zwierząt czy lekarze weterynarii.
Tekst został przygotowany przez zespół ekspertów POLKARMA w składzie:
Dr n. wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz
Dr n. wet. Michał Ceregrzyn
Lek. wet. Małgorzata Głowacka
Dr inż. Jacek Wilczak
Mgr inż. Anna Maria Ziembińska
Piśmiennictwo:
Obecnie POLKARMA jest głównym stowarzyszeniem producentów z branży gotowej karmy dla zwierząt domowych, które zrzesza reprezentantów wiodących firm pod względem skali produkcji pokrywającej ponad połowę rynku karm gotowych dla zwierząt domowych w Polsce.
